દેશમાં કાળઝાળ ગરમી વચ્ચે કેન્દ્ર સરકારે તમામ રાજ્ય અને કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશોમાં એડવાઈઝરી બહાર પાડી છે. એડવાઈઝરીમાં કેન્દ્રીય આરોગ્ય સચિવ રાજેશ ભૂષણે નાગરિકોને જણાવ્યું હતું કે, હીટસ્ટ્રોકના કિસ્સામાં શું કરવું અને શું ન કરવું જોઈએ. આ સાથે રાજ્ય સરકારોને હીટસ્ટ્રોકના દર્દીઓની સારવાર માટે પૂરતી આરોગ્ય સુવિધાઓ અને અન્ય વ્યવસ્થા સુનિશ્ચિત કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. હવામાન વિભાગનું કહેવું છે કે, આગામી કેટલાક દિવસો સુધી કાળઝાળ ગરમીમાંથી રાહત મળશે પરંતુ ત્યારબાદ ફરી ગરમીનો પારો વધશે. IMDએ ઉત્તર ભારતમાં આ વખતે તાપમાન 50 ડિગ્રીથી ઉપર પહોંચવાનો અંદાજ લગાવ્યો છે.

કેન્દ્ર સરકારની આ એડવાઈઝરી એવા સમયે આવી છે જ્યારે ઉત્તર ભારતમાં આકરી ગરમીએ 122 વર્ષનો રેકોર્ડ તોડી નાખ્યો છે. ભારતીય હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, એપ્રિલમાં ઉત્તર-પશ્ચિમ વિસ્તારોમાં સરેરાશ મહત્તમ તાપમાન 35.90 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું જ્યારે મધ્ય ભારતમાં તે 37.78 ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન નોંધાયું હતું. જે છેલ્લા 120 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. એપ્રિલ મહિનામાં જ અનેક જગ્યાએ તાપમાનનો પારો 47 ડિગ્રીને પાર પહોંચી ગયો છે. દિલ્હીની ગરમીએ 72 વર્ષનો રેકોર્ડ તોડ્યો છે. તેનું મુખ્ય કારણ વાતાવરણમાં ફેરફાર અને ખૂબ ઓછો વરસાદ હોવાનું સામે આવી રહ્યું છે. ગત તા.1 માર્ચથી 30 એપ્રિલની વચ્ચે સમગ્ર દેશમાં 32 ટકા અને ઉત્તર પશ્ચિમ ભારતમાં 86 ટકા ઓછો વરસાદ પડ્યો હતો.

ઉનાળાની આ કાળઝાળ ગરમીને જોતા કેન્દ્ર સરકારે એડવાઈઝરી જાહેર કરીને લોકોને ચેતવણી આપી છે. સખત ગરમીમાં ખાસ કરીને બપોરે 12 થી 3 દરમિયાન બહાર ન નીકળવાની સલાહ આપવામાં આવી છે. જો જરૂરી હોય તો છત્રી સાથે રાખો અથવા સીધા સૂર્યપ્રકાશથી બચવા માટે ટોપી, ટુવાલ, સ્કાર્ફ વગેરેથી ઢાંકીને બહાર નીકળો. સાથે જ ખુલ્લા પગે તડકામાં બહાર જવાનું ટાળો, પીવામાં વધારે પાણીનું સેવન કરો, ORS વગેરે લો, મોસમી જેવા ફળો અને શાકભાજી ખાઓ, દારૂથી દૂર રહો.

સરકારે કહ્યું છે કે, નવજાત અને નાના બાળકો, સગર્ભા સ્ત્રીઓ, માનસિક રીતે અસ્વસ્થ લોકો અને બહાર કામ કરતા લોકોને હીટસ્ટ્રોકનું જોખમ વધારે છે. ચક્કર આવવા, હાથ એડી અને પગની ઘૂંટીઓમાં સોજો, સ્નાયુઓની નબળાઈ, અકડામણ, શરીરનું તાપમાન 104 ડિગ્રી ફેરનહીટથી ઉપર, ઉલટી, હૃદયના ધબકારા વધવા, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવા લક્ષણોને મેડિકલ ઈમરજન્સી તરીકે ગણવામાં આવે છે. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે, જો તમને હીટસ્ટ્રોકના ગંભીર લક્ષણો દેખાય તો 108/102 હેલ્પલાઈનનો સંપર્ક કરો.

કેન્દ્રીય આરોગ્ય સચિવે રાજ્ય સરકારોને IV પ્રવાહી, ORS, આઈસ પેક, ઠંડુ પાણી અને આવશ્યક દવાઓ આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં પૂરતી માત્રામાં ઉપલબ્ધ કરાવવા જણાવ્યું છે. સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં પીવાના પાણીનો પૂરતો પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરો.  હીટસ્ટ્રોકના કેસોના અસરકારક સંચાલન માટે તમામ જિલ્લાઓને 'ગરમી સંબંધિત બિમારીઓ પર રાષ્ટ્રીય કાર્ય યોજના' પર માર્ગદર્શિકાના દસ્તાવેજો મોકલવા જોઈએ. સાથે જ ગત તા.1 માર્ચથી તમામ રાજ્યોમાં ઈન્ટિગ્રેટેડ ડિસીઝ સર્વેલન્સ પ્રોગ્રામ (IDSP) હેઠળ ગરમી સંબંધિત બિમારીની દરરોજ દેખરેખ હાથ ધરવામાં આવી રહી છે.