આજે વસંત પંચમી જે બસંત પંચમી તરીકે પણ ઓળખાય છે, તે હિંદુ ધર્મના મુખ્ય તહેવારોમાંથી એક છે. દર વર્ષે મહા સુદ પાંચમના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે વસંત પંચમી તારીખ 2 ફેબ્રુઆરીએ ઉજવવામાં આવશે. જો    કે કેટલાક સ્થળોએ 3 ફેબ્રુઆરીએ પણ ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસ ખાસ કરીને વસંતના આગમન અને દેવી સરસ્વતીની પૂજા માટે છે. આ દિવસે જ્ઞાન, જ્ઞાન અને કલાની દેવી સરસ્વતીની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. વસંત પંચમીનો તહેવાર ભારતના વિવિધ ભાગોમાં જુદી જુદી રીતે ઉજવવામાં આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ તહેવાર કેમ ઉજવવામાં આવે છે? તો આવો જાણીએ તેની પાછળ છુપાયેલી પૌરાણિક કથાઓ વિષે.

આજે ઉજવવામાં આવતી વસંત પંચમીની ઉજવણી કેવી રીતે શરૂ થઈ....
વસંત પંચમીનો સીધો સંબંધ દેવી સરસ્વતી સાથે છે. પૌરાણિક કથા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન બ્રહ્માએ સૃષ્ટિની રચના કરી હતી ત્યારે સૃષ્ટિમાં કોઈ જીવન ન હતું, પરંતુ તે જીવન શાંત અને કોઈ અવાજ વિનાનું હતું. ભગવાન બ્રહ્માએ પોતાના કમંડળમાંથી પાણી છાંટ્યું જેમાંથી દેવી સરસ્વતી પ્રગટ થયા હતા. દેવી સરસ્વતીએ વીણા વગાડીને મીઠો અવાજ સમગ્ર વિશ્વમાં ફેલાવ્યો અને સૃષ્ટિમાં જીવનનો સંચાર થયો. ત્યારથી દેવી સરસ્વતીને જ્ઞાન, સંગીત અને કલાની દેવી માનવામાં આવે છે અને આ તિથિએ વસંત પંચમીની ઉજવણી થવા લાગી હતી.

ધાર્મિક માન્યતાઓ મુજબ આજનો દિવસ વિદ્યાર્થીઓ માટે શુભ...
વસંત પંચમીના દિવસે દેવી સરસ્વતીની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસ વિદ્યાર્થીઓ માટે ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે દેવી સરસ્વતીને જ્ઞાન અને વિદ્યાની પ્રાપ્તિ માટે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત આ ખાસ દિવસે નાના બાળકોને અક્ષર જ્ઞાન પણ આપવામાં આવે છે, જેને ‘વિદ્યારંભ’ કહેવામાં આવે છે.

વસંત પંચમીને વસંતના આગમન તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે...
વસંત પંચમીને વસંતના આગમન તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે અને એવું માનવામાં આવે છે કે, આ દિવસથી ઠંડીનું વાતાવરણ સમાપ્ત થવાનું શરૂ થાય છે અને હવામાનમાં ફેરફાર થાય છે. ખેતરોમાં પીળા સરસવના ફૂલો ખીલે છે, જે વસંત પંચમીના પીળા રંગને પ્રતિબિંબિત કરે છે. લોકો આ દિવસે પીળા રંગના કપડાં પહેરે છે અને ખીચડી અને હલવા જેવી પીળી વાનગીઓ બનાવે છે.

વસંત પંચમીને પ્રેમ અને સૌંદર્યનો તહેવાર પણ માનવામાં આવે છે...
વસંત પંચમીને પ્રેમ અને સૌંદર્યનો તહેવાર પણ માનવામાં આવે છે તેમજ પૌરાણિક કથા અનુસાર, આ દિવસે કામદેવે પોતાની પત્ની રતિ સાથે મળીને ભગવાન શિવની તપસ્યાને ભંગ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. આ કારણે તેને પ્રેમ અને સુંદરતાના તહેવાર તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે.

આજે માં દેવી સરસ્વતીની પૂજા કરવામાં આવે છે...
વસંત પંચમીના દિવસે દેવી સરસ્વતીની પૂજા કરવામાં આવે છે. પૂજામાં સફેદ ફૂલ, પીળા વસ્ત્રો, સફેદ તલ અને સંગીત અર્પણ કરવામાં આવે છે. દેવી સરસ્વતીના ચરણોમાં વીણા અને પુસ્તક મુકવું શુભ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે, લોકો જ્ઞાન અને અધ્યયનની પ્રાપ્તિ માટે માતા પાસેથી આશીર્વાદ લે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, આજના દિવસે કેટલીક વસ્તુઓનો આનંદ લેવાથી દેવી સરસ્વતી પ્રસન્ન થાય છે અને ધન અને યશની પ્રાપ્તિ થાય છે.

આજના દિવસે પીળા કપડાં કેમ પહેરવામાં આવે છે...
આ પરંપરાઓ વિવિધ (ધાર્મિક, કુદરતી અને સાંસ્કૃતિક) કારણો સાથે સંકળાયેલી છે. ચાલો આ કારણો વિશે વિગતવાર સમજીએ. સૌથી પહેલા ઉપર જણાવ્યા મુજબ ધાર્મિક કારણોસર વસંત પંચમીના દિવસે દેવી સરસ્વતીનો અવતરણ થયું હતું. સાથે જ પીળો રંગ સરસ્વતી દેવીનો પ્રિય રંગ માનવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં પીળો રંગ શુભ, બુદ્ધિ અને સમૃદ્ધિનું પ્રતિક છે. આવી સ્થિતિમાં આ ખાસ દિવસે પીળા વસ્ત્રો પહેરવા ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. તેમજ વસંત પંચમીના દિવસે સરસ્વતી દેવીની પૂજામાં તેમને પીળા વસ્ત્રો ધારણ કરવામાં આવે છે અને પીળા પુષ્પ અર્પણ કરવામાં આવે છે.

આજના દિવસે પીળા વસ્ત્રો પહેરવા એ પ્રકૃતિ સાથે એકરૂપતા અને સુમેળનું પ્રતીક...
હવે કુદરતી કારણોની વાત કરીએ તો પીળો રંગ પણ વસંતઋતુના આગમનનો સંકેત માનવામાં આવે છે. કારણ કે વસંત ઋતુમાં કુદરત પીળા રંગથી ભરી જાય છે. પીળા સરસવના ફૂલો ખેતરોમાં ખીલે છે અને ઝાડ પર પીળા રંગની નવી અંકુરો ઉભરી આવે છે. આવી સ્થિતિમાં વસંત પંચમીના દિવસે પીળા વસ્ત્રો પહેરવા એ પ્રકૃતિ સાથે એકરૂપતા અને સુમેળનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. વિજ્ઞાન મુજબ રંગોની આપણા માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય પર ઊંડી અસર પડે છે. સાથે જ પીળો રંગ ઉત્સાહ, ઊર્જા અને સકારાત્મકતાનું પ્રતીક છે, જે તણાવને ઓછો કરવામાં મદદ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં પીળો રંગ પહેરવો સારો માનવામાં આવે છે.

આજે માં દેવી સરસ્વતીના આ મંત્રો જાપ કરો ...

૧.જો તમે નોકરી અથવા અભ્યાસને લગતી પરીક્ષાની તૈયારી કરી રહ્યા છો, તો વસંત પંચમીના દિવસે માં સરસ્વતીના મંત્રનો જાપ કરો ''शारदायै नमस्तुभ्यं मम ह्दये प्रवेशनि, परीक्षायां उत्तीर्णं सर्व विषय नाम यथा''. આ મંત્રનો 108 વાર જાપ કરો. કહેવાય છે કે, આ મંત્રનો જાપ કરવાથી એકાગ્રતા વધે છે અને યાદશક્તિ તેજ થાય છે.

૨. જો બાળકમાં વાણીમાં ખામી હોય કે બોલવામાં કોઈ પ્રકારની સમસ્યા હોય તો તેને દૂર કરવા માટે અસરકારક મંત્ર છે. આ માટે વસંત પંચમીના દિવસે ''ऊं ह्रीं ऐं ह्रीं सरस्वत्यै नम:'' મંત્રનો જાપ કરો. વસંત પંચમી પર આ મંત્રનો જાપ કરવાથી તમારા બાળકો કુશળ વક્તા બની શકે છે.

૩.જો તમે કળા અને સંગીત સાથે જોડાયેલા વ્યવસાયમાં કામ કરી રહ્યા છો, તો વસંત પંચમીના દિવસે ''श्रीप्रदा ॐ श्रीप्रदायै नमः'' મંત્રનો જાપ કરીને દેવી સરસ્વતીની પૂજા કરો. આ મંત્રનો જાપ કરવાથી વ્યક્તિની કળામાં સુધારો થાય છે. કલાથી ભરપૂર લોકો પાસે ક્યારેય પૈસાની કમી હોતી નથી.

૪.જો તમે કરિયર, બિઝનેસ કે નોકરીમાં કોઈપણ પ્રકારની સમસ્યા કે અવરોધનો સામનો કરી રહ્યા છો, તો માતા સરસ્વતીના મંત્ર ''पद्माक्षी ॐ पद्मा क्ष्रैय नमः'' નો જાપ કરો. વસંત પંચમી પર માતા સરસ્વતીના આ ગુપ્ત મંત્રનો 108 વાર જાપ કરવાથી વ્યવસાયિક જીવનમાં આવતી અડચણો દૂર થાય છે. વસંત પંચમી પર દેવી સરસ્વતીના આ મંત્રોનો જાપ કરવા માટે, સફેદ આસન પર બેસીને બે મુખવાળો દીવો પ્રગટાવો અને દેવી સરસ્વતીનું સ્મરણ કરતાં જપ કરો.